Ата жолы кітапханасы

Бұл қазына әлем әзір білмеген және ғылымда да зертелмеген әзірге белгісіз тек қазақтың ежелгі философиясына, психологиясына дана аталарымызға ғана белгілі жан білімі. Енді 40-қа жасы келіп, қойын (мал-жанын) дұрыс баққан қойшы, сөз өнерін шешендік, сөз астарын, жан сырын жетік меңгерген билер мен дін кемеңгерлерін «шопан» яғни сөздің отарын жинаған қой бағушы деп атаған. Хазіреттік-төрелік айту қабілетті аналарымызда меңгерген. Ал кітапқа қожалыққа жетіп хазірентік сатыдан өткен Абай атамыз осы шопандық қасиетті яғни сұлтандық қасиетті меңгерген. Сұлтан- дегеніміз көркем сөздің майын тамызып, сөз астарын жіліктеуді жетік білген қазіргі ұғыммен философ, психолг- жан емшісі пайғамбарлық қасиетті меңгергендерді атайды. Сондықтан; «Ақыры ойладым; осы ойыма келген нәрселерді қағазға жаза берейін, ақ қағаз бен қара сияны ермек қылайын, кімде-кім ішінен керекті сөз тапса, жазып алсын, я оқысын, керегі жоқ десе, өз сөзім өзімдікі дедім де, ақыры осыған байладым, енді мұнан басқа ешбір жұмысым жоқ.» (1-ші сөз) Сөзді тыңдап ұғушылардың естілігі болып оныңда жан сырының «Төртеу түгел болса ғана төбеден!» ми қабығында ес болып қалай қалыптасатынын көрсете білген; «Естіген нәрсені ұмытпасқа төрт түрлі себеп бар; әуелі-көкірегі байлаулы берік (бой киімі толық, аура) керек; екіншісі-сол нәрсені естігенде я көргенде ғибратану (өнеге алып, сезіну) керек, көңілденіп, тұшынып, ынтамен ұғыну керек; Үшіншісі-сол нәрсені ішінен бірнеше уақыт ойланып, көңілге бекіту керек; төртінші-ой кеселі нәрселерден қашық болу керек.» (31-сөз) Бұл сөзбен атамыз тайға таңба басқандай жан сөз ғылымын даналықты яғни құранның «Лұқман» 31-сүресін ата-анаға шүкірлік, аманатқа қиянат жасамаудың намаздарын түсіндіреді. Бұл енді бүкіл киелі кітаптардың, пайғамбарларымыздың бәріне ортақ жаратушы үкімі шүкірліктің негізгі ірге тасы болып саналады. Құдайдан қорқу дегеніміздің өзі сөзді қадірлеу, көркем сөйлей білу. Бұған енді; «Ой кеселдері; уайымсыз салғыртық, ойыншы-күлкішілдік, я бір қайғыға салыну, я бір нәрсеге құмарлық пайда болу секілді. Бұл төрт нәрсе-күллі ақыл мен ғылымды тоздыратын нәрселер.» Бұл жерде Абай атамыз қазіргі таңдағы қазақтың басына келген ой-кеселдерін бұл сөзге қоспай жеке өлеңдермен белгілеп кетіпті. «..Салқын, қуыс өмірі я қараңғы. Білім жоқ, білімге сенім де жоқ, Өнерсіз қартаяр деп біл балаңды.. Қуаты қызық қызмет тойларының Қос қыртысын кетірмес ойларының. Лап бергі, к..ті айналғыш, қайта ойланғыш Тиянақ оты сөнген бойларының… Жанында суықтық бар бір жасырын, Қаны отты жас күнінде шықпас өнер.» «Ән салар жатқа алар түбінде құр қалар..» деп құйрықтағы қос қыртысты ой, мінез тазалығымен байланыстырып, қалай кетірудің амалдарын да көрсетіп, семіздіктен адам баласының жанында суықтықтың пайда болып осыдан мейрімсіздік, ұлтшылдық, адамгершілік қасиеттің әлсірейтінін ескертеді және адам баласының өмір жасының қысқа болуын тез қартайуын осы сөз өнерінің жетілмеуінен және сенімнің әлсіздігінен деп түсіндіреді. Өтеубойдақ атамызда жыныс қуатының суықтық болатынын ескертіп кеткен. Олай болса әйел, еркектіңде құйрығына артық май жинауының өзі нәпсісінің тежеусіздігін, суықтығының артып керісінше жыныс құмарлығын көрсетеді. Еркек пендесіндегі қыртыс тек құйрығынан немесе, қарын майынан көрінсе жаратылыстан әйел затында төсімен де белгілі болады. Төс қыртысынаң үлкендігі, ұзындығы ойсыздықтықтың, арам ойдан хабар береді. Ондай пенделердің тек өсек, дау, жанжалдарды қуып біреуді немесе зайыбын аңдумен, қызғаншақтыққа жиі берілетіні өмірде жиі кездеседі. Сондықтан ондай әйелдеріміз төсін көрсетіп мақтануға, сөз аңдуға және сондай мамандықтарды меңгеруге, басшылыққа құмар болып келеді. «Көптің аузын күзетсең күн көрмейсің, Өзіңді-өзің күзет, кел, шырығым!» деп бәрінен де сөздің қойын бағуға, қазаққа тән ойшыл болуға шақырады. Бірақ ойшылдықтың да; Тіл мен ойдың арасын бөлмейтін арамызда кемеңгерлері болып солардан үлгі алуды ғана тағы ескертеді. «Ой кіргелі тимеді ерік өзіме, Сандалмамен күн кешкен түспе ізіме»! Саналы болу үшін белгілі бір сынақтардан өтіп, кемелдену жасы болатынын да ескертіп, ойшылдықты жас кезіңнен бастап қалыптастыр деп; «Қызба бастық жасыңда. Қызылшыл семіз.. Бір үлкен борыш басыңда. Жуасты мін де..Жоқ жемеге шатылма. Ұры, залым, қуларға.. Жылқыны аңдып ұры жүр Әр төбенің басында. Ой көзімен қарасаң, Қойдан жылқы асыл ма? .. Мақтан қума керек қу, Ойсыздарға қосылма. Қойыңда ақша, қолда қой Күзетке оңай шошыма!» Жылқы мінезді болма, бос жайылып, тек өмірге ұрпақ жарату үшін ғана айғыр болма, өнер ізде халықпен бірге сөзінді, ана тіліңді бақ, ата-ана борышын өтеуді ұмытпа, аруағыңды қолыңа өнермен жина деп ескертіп қазақ шариғатының дінің үлгісін сананы қалай сақтауды және қазақ философиясының жетістігін көрсете білген. «Аруақ қолда!» деп жауға да шапқан аталарымыз құдайдың құдіреті қолмен анықталатынын айтып және жаратушыны хикметін үнемі дәріптеген дінің дұғасы болып есептеледі. Есептік жүйесін бұрынғы басылымдарда жазғанмын, болашақта әлде де ғылымын көрсетерміз. Сондықтан құдайының құдіретін қолынан іздеген, өнерін, салтын, дәстүрін құрметеген қазақ бауырларым; «Мал жаның аман ба ағайын!»Жылқы бағасың ба, әлде қой бағасың ба? Жалпы енді қазағымызда шопандығымыз қалай, ойшыл шопандарымыз кімдер? Аз ғана тоқтала кеткеніміз де жөн болар. Жалпы әлемге келген дүниенің ғана қайғысы қазақты айналып өткен жоқ. Оған енді айғырлық қылып, тек өз үйірін, ымыраластарын көбейтуді ғана мақсат еткен жылқышы партия құмарлар мен қаптап кеткен жазғыш, білгіш саясаткерлер өз үлестерін аянбай қосуда. Халық аштан қырылып жатыр, ел басы өз адамдарын қасына жинап, алып-жеп жатыр, шет жұртқа тығып, асырып жатыр мені қойсаң түк еңбек етпей бөліп беріп шошқа сияқты жатып жейсің, әділеттілікті орнатам деп халықты сары уайымға салып, одан қуат алған елдің басым бөлігі арандары, нәпсісі онан сайын ашылып ондай уаймын ауздықтау үшін, қанға айналдыруға тамақты қайта-қайта жеуден ауыз босамайтын, түрлі әдеттерді үйреніп, өзіміздің қанға сіңген той тойлаумын «тойшылдық, күлкішілдік» қылықтармен асымызды сіңіруге бағыталған салтарды қалыптастырып оны дәстүрлік яғни ем-шипа деп атап алдық. Бұл біздің елдің шопандарының жаңадан қалыптастырып жатқан салттары. «Малға достың мұңы жоқ, малдан басқа, Аларында шара жоқ алдамасқа. Табысына табынып, қалтаң қағып, Тойғанымен қалғанын берсе алашқа..Өзі шошқа, өзгені ит деп ойлар Сорпа-сумен сүйекпен сүйдірмекке...» Малмен болған ағайындықтың, партияшылдықтың дінге де қазақ ғұрпына да жат қылық екенін ескерткен. Енді бұндай шеттен келген дертімізге «Қотыр атқа соқыр ат үйір болады» дегендей бұдан біздердің ойшыл ғалымдарымыз да, дін имамдарымызда өз үлестерін қосуға жан сала кірісіп әйтеуір қазақтың ойымен, тілінің арасына сына қаға білгенін басшылыққа тағайындайтынын жақсы біліп алған. Мысалы «Ақ жол» деген партиямыз бар. Ақ жол-Құдай патшалығы деген ұғымды береді. Яғни құдай ісін жүргізуші періштелердің жолы мен құдай сөзінің жолы болып танылады. Сол ақ жолдың «құдай өкілінің» қазақтың таңбасын өзгертуге яғни Ыбырай атамыздың арамыздан елші болып тіл ғылымын дамытқанын, құдай үкімін жалғанға шығаруға тырысқан жиналыс пен өзі сияқты кітаптан үйренген ғаламдарының пікірінен ел басымыз орнын аустырып бір құтылдық «Кер-атадан» келе жатқан ежелгі таңбамыз оорында қалатын болды дегенбіз. Сөйтсек бәрібір ондай қазақ даналығына қастандықты төрге шығып та жасауға болатынын дәлелдеп кетті. «Бастық» деген жаман сөз, адам баласын қорлау деген ән пайда болды. Яғни біздің аталарымызда оны түсірген құдайымызда қателескен екен. Олайболса; «ас-тық»- ұры, залым, егеу құйрық, «қа-тық»- ерекектің ұрығын ұрлаушы, «айт-тық» -сөз ұрлаушы, «қайт-тық»-кім тығылған?, «ар-тық»-арсыздық, «ақ-тық»-шайтан, қу, «сақ-тық»-текті ұрлаушы, тығушы бір жеріне т.б қазақтың бүкіл «тықтарын» тығып өзгертуге тура келетін болды. Қайтеміз шыдаймыз да «Қазаншының еркі бар қайдан құлақ шығарса!». «Бастық»- сөзі негізінен бас қадірін біліп, телпектің астына жасырған, ойшылдық дәрежесіне жеткен, сөзіне еге құрметке лайық еркек деген мағынаны білдіреді. Қазаққа бөріктің қадірін білген бір тілмен, ойды бұзбайтын сөзге кемеңгерлер басшылыққа келіп «Ақ жолды» құдайдың өз еркіне қайтаруды ойламаса, болашақта соны басқарған, ақ жолдық партияшыл шопандарының бәріне жаратқанның лағнеті түсуі сөзсіз. «Барымта мен партия-Бәрі мастық, жұрт құмар. Сыпыра елірме, сұрқия, Көп пияншік нені ұғар? Татулықты, тыныштықты Қоңыр көрер, кем көрер. Ұрлық пенен қулықты Қызық көрер, өңі енер.» Енді «зайырлықты» немесе «светский государство» дегендерді сөзден ұялмайтындардың, құдайдан қорықпағандардың өздері білсін деп ақырын тосамыз да. Әйтеуір бір уақытта ар-ұждандарынан хабар жібер деп жаратқаннан тілейміз ондай пенделеріне. Ал негізгі діншілердің шопандығы енді болашақта жылдар бойы жырлауға қашан тіл, ой мүкістерінің қайта қалыпқа келуіне ақын, жазушы малшы, қойшы, егінші, ұсталарымыз түгелдей жабылмасақ жуық арада төрелеріміз бой бермейді.