Ата жолы кітапханасы

Адам баласы жаратылыстан бейнелеуші суреткер. Әлемге өзі өмір сүрген ортаға деген көз қарасын және әр нәрсенің, оқиғалардың іс әрекетерден пайда болатын үндерді ақ-қарасын, асқақтықпен, тұрпайлығын, әсемдікпен жабайылығын, шынайылығын бағалау үшін сезім тілін көрнеу, көмес, ғайып белгі таңбаларын көріп, біліп анықтап бағалай білу керек. Әрбір нәрсенің өлшемдік шегін ажырата білгенде ғана оның нақты сапасын айыруға болады. Сондықтан да ата-бабадан келе жатқан ғасырлар бойы жалғасты келе жатқан өмір сүрген ортаға деген берілген баға мен пайымдауларды қалай қаншалықты меңгеріп заман талабына сай өлшеп алуды тілдің қызметшісі ақыл деп атаймыз. Көптеген істердің нәтижесін көруге адам баласының қысқа өмірінің мерзімі жеткіліксіз, сондықтан кейбір болашаққа ортаға, ұрпақтарға байланысты бейнелеу іс-әрекетері ата-аналарымыздың жинаған тәжірибесіне сүйене отырып атқарылмаса соңы қасіреттермен аяқталатыны сөзсіз. Әрбір жақсылық, әсемдік соңғы нәтижесімен ғана құнды болмақ. Әсемдіктер тұтастықтығын қалыптастырған жағдайда ғана адам баласы бақытты болмақ. Сондықтан әрбір ләзатың, әсемдіктің, рахат сезімдердің белгілі бір мақсаты айқын болып және оның орындалу шартарын меңгере біліп, оның орындалу барысын таңбалап уақыт мөлшерін анық білгенде ғана белгілі бір орындалу ережесі арқылы әсемдіктің тұтастығын қалыптастыруға болады. Қазақта; «Төртеу түгел болса төбеден келеді» деген ұғым өмірдегі балық іс әректердегі тұтастықты қалыптастыру үшін қолдануға тиісті басты шарт деп біліңіз. Әрбір нәрсенің жаратылыстың кеңістіктегі орны тілдің осы төртің шамасына байланысты болады. Негізінен оттың, судың, желдің, жердің үнінен бүкіл жаратылыс өз ара сөйлесіп бір-біріне тіл қатып тұрады. Және тілдің сөз қуатына байланысты белгілі түрі қалыптасады. Ал адамзат тілі қызылдан пайда болып, ақпен қараны ажыратып ара жігін белгілеу арқылы тіршілігін өмір әсемдігін қалыптастырады. Адамзатта тіл негізінен әйелге тән өсіп өну көбейу. Үн арқылы әрбір нәрсе кеңістікте көлемі жағынан бейнеленсе, ал сөз арқылы биіктік шамасы бейнеленеді. Қазақта «қатын» сөзінің өзі осы тілмен бейнелеу өнерін ескететін қаситті ұғым. Жер әлемде үні ұзын көп халықтардың саны көп бірақ сөздері қысқа болғасын жалпы өздері де қысқа болып келеді. Уақыттар өте нәрселердің ішкі сырын анықтаған сайын тек таңбалау дәрежесі де қысқарып атаулар ұғымы сөздерде ортақ ұғымға айналған сайын адамзатта майдаланып келеді. Сондықтан тіл үнінің дамуын қалыпты дәрежеде ұстап сөздің қысқаруын ұғымдардың теріс бағытқа өзгермей ортасын ұстап тұру адамзат баласына ұлтардың түр-түстердің ерекшеліктерін қалыптастырып бейнелеуші жаратқаннан берілген негізгі сын. Әрбір тілдің өсу аясына кезінде қазақ бабаларымыз «бал-бал» тастармен тіл шектерін белгілеп отырған. Қазақ жерінің кеңдігі де осы тілдің ғасырлар және мыңдаған жылдар өсу көрнісін көрсетеді. Оны төрт қыбыла түгелдеу деп атаған. Өнер алды қызыл тіл! Олай болса тіл шығармашылықтың ақ бастауы. Тіл өнерін адам әрекетерінің бірде бір саласы алмастыра алмайды. Тіл өнерінің ләззатын білмеген адам баласы қалған тіршіліктегі ләзатарды бағалай алуы мүмкін емес. Адам баласының тіршілік ету барысындағы барлық ьөнімдерінің ең қадірлі жоғарысы ол бала. Бала несімен ләззат береді? Бала тілі бал! Ой, ниет тазалығында. Сонда кейбір пенделердің ниетім таза деген ұғымы баламын дегенмен сәйкес келеді. Адамзат ұзақ өмір тәжірибесінен өтіп қиындықтарды жеңіп көрген бейнетерінің зейнетін көру дәрежесінде қартайғанда ғана өз ұрпақтарының алдында ғана балаға айналып өамірден өтсе ғана бақытты. Ниеттердің жемісі сол болмақ. Тілдің барлық жұмысы төртің үнемі бесіншісін тауып Абай атамыз ескеткендей; «Бес қуаттың бәріде өнереге салар бар күшін.» дегендей сол бесеудің жұбын іштегіні алатуға айналдырып араздастырмай тіл мінезін қалыптастырып, бес үнді сөзбен бейнелеп нәтижесінде 11-ге топтап қанға жазуды тілдің затық ақтық бейнесі діл болады. Тілді қадірін меңгермей діліңғді қаралап, қаның сұйылып өмірден озсаң ділің «шайтан» болып ұрпағын азабын тартар. Ділмен, шайтан адам баласының аманат азығы. Қалауың білсін ағайын. Себебі шайтан құлаққа тұрпайы болып естілгенмен әдемі болып көрінеді, шашын жайған, жалаңаш «қыз» бейнесінде бейнеленеді. «Менің ойымша, егер біреу адамдарға барлық тұрпайы нәрселерді бір жерге жинауға және осы үйіндіден әркім өз қалауы бойынша өзінше әсем деп есептейтін нәрселеріңді алыңдар,-деп бұйырса онда адамдар бұл дүниеден түк қалдырмай талап әкетер еді, өйткені адамдар әр түрлі ойлайды.» (Сократ, Платон) Қазақ халқы жаратушы тарапынан осы сынмен сыналып әлемдегі бар тұрпай сөзднрмен, қылықтарды жинап алдық және қалай құтылуды үйретуге тылсымнан беріліп жатқан өліктер тілін алудың орнына сотап, баспасөз бетінде мазаққа тәлкекке айналдырып сол тілге енді жастарымыз өзін-өзі асып өлтіріп өқазақ елінде тұрақты түрде қан төгілуде. Елдің ішіндегі ұлтық ойлау тіл жүйесінің, бейнелеу тәртібінің өзгерісінен сезімдер теңдігі жойылды.